Maar de baksteen zoals we die kennen, veroorzaakt aanzienlijke milieuproblemen door het gebruik van ruwe, eindige materialen en het creëren van koolstofemissies. Daarom besloot Gabriela Medero, hoogleraar Geotechnical and Geoenvironmental Engineering aan de Heriot-Watt University in Schotland, het opnieuw uit te vinden.
Oorspronkelijk uit Brazilië, zegt Medero dat ze zich aangetrokken voelde tot civiele techniek omdat het haar passie voor wiskunde en natuurkunde een praktische uitlaatklep gaf. Toen ze zich bewust werd van de duurzaamheidsproblemen van de bouwsector, ging ze op zoek naar oplossingen. Met de steun van haar universiteit bundelde Medero de krachten met collega-ingenieur Sam Chapman en richtte Kenoteq op in 2009.
1/14
De oude tempels van Bagan, Myanmar, laten de verbazingwekkende mogelijkheden van metselwerk zien. Onder de 3.595 tempels, stoepa’s en spirituele structuren gebouwd tussen de 11e en 13e eeuw, staat de Dhammayangyi-tempel bekend om zijn ingewikkelde ontwerp. De modder-mortel metselwerk is zo naadloos dat er geen speld tussen de stenen past. Credit: Mladen Antonov / AFP / Getty Images
Het kenmerkende product van het bedrijf is de K-Briq. Gemaakt van meer dan 90% bouwafval, zegt Medero dat de K-Briq – die niet in een oven hoeft te worden gestookt – minder dan een tiende van de koolstofemissie van conventionele bakstenen produceert. Nu het bedrijf nieuwe machines test om de productie op te schalen, hoopt Medero dat haar bakstenen zullen bijdragen aan een duurzamere wereld.
Het probleem met bakstenen
Hoewel ze zijn gemaakt van natuurlijke materialen, zijn er bij elke stap van hun productie problemen met stenen.
Een kleigroeve in Andalusië, Spanje Credit: Jorge Guerrero / AFP / Getty Images
Eenmaal gemaakt, moeten bakstenen naar bouwlocaties worden vervoerd, waardoor meer CO2-uitstoot ontstaat.
Betreed de K-Briq. Om het te maken, wordt bouw- en sloopafval inclusief bakstenen, grind, zand en gipsplaat vermalen en gemengd met water en een bindmiddel. De stenen worden vervolgens geperst in aangepaste vormen. Getint met gerecyclede pigmenten, kunnen ze in elke kleur worden gemaakt.
Eerder dit jaar won Kenoteq zijn eerste opdracht – het leveren van stenen voor het Serpentine Pavilion 2020 in Hyde Park in Londen (hoewel het project is uitgesteld tot de zomer van 2021 vanwege de huidige pandemie). Ontworpen door architectenbureau Counterspace, zal het gebouw K-Briqs opnemen in grijs, zwart en 12 roze tinten. De hoofdarchitect van het paviljoen, Sumayya Vally, zegt dat de K-Briq haar als gerecycled product aansprak. Het “belichaamt” het verleden door het gebruik van oude materialen, zegt ze, eraan toevoegend dat omdat de stenen kunnen worden aangepast, ze “de ontwerper toestaan deel uit te maken van het bouwproces van het materiaal”, waardoor unieke kansen in de architectuur ontstaan.
Het Serpentine Pavilion 2020/2021 is ontworpen door de in Zuid-Afrika gevestigde architectenstudio Counterspace. Credit: Tegenruimte
Waarom kunnen oude stenen niet worden hergebruikt?
Maar zo eenvoudig is het niet. Volgens Bob Geldermans, onderzoeker naar klimaatontwerp en duurzaamheid aan de Technische Universiteit Delft in Nederland, is het terugwinnen van bakstenen een duur en “arbeidsintensief proces”.
Een steenoven in West Sussex, in het zuiden van Engeland. Credit: Chris Ratcliffe / Bloomberg / Getty Images
Medero zegt dat K-Briqs deze beide problemen zou kunnen oplossen.
Gabriela Medero en Sam Chapman, mede-oprichters van Kenoteq, zeggen dat ze een duurzaam alternatief hebben gecreëerd voor traditionele gebakken kleibakstenen. Credit: Kenoteq
Opschalen
Kenoteq heeft momenteel één werkplaats in Edinburgh, die drie miljoen K-Briqs per jaar kan produceren. Medero kijkt naar opschaling, maar het is moeilijk om een revolutie in de bouw teweeg te brengen.
Geldermans zegt dat de industrie notoir traag verandert – eraan toevoegend dat wetgeving vaak ver achterloopt bij innovatie, zodat bouwbedrijven niet worden gestimuleerd om duurzame praktijken en materialen over te nemen.
Stephen Boyle is de programmamanager voor de bouw bij Zero Waste Scotland zonder winstoogmerk, dat samen met onder meer Scottish Enterprise en de Royal Academy of Engineering Kenoteq van financiering heeft voorzien. Hij schrijft het conservatisme van de industrie toe aan een ‘kip en ei’-situatie. Innovatieve startups hebben grote contracten nodig om te kunnen schalen, zegt hij, maar worstelen om concurrerend te worden zonder dat er al een grote operatie is opgezet.
Gabriela Medero, mede-oprichter van Kenoteq, kwam meer dan tien jaar geleden op het idee voor de K-Briq. Credit: Zero Waste Scotland
De komende 18 maanden is Medero van plan om K-Briq-machines ter plaatse te krijgen bij recyclingfabrieken. Dit zal de productie verhogen en de transportgerelateerde emissies verminderen, zegt ze, omdat vrachtwagens K-Briqs kunnen ophalen wanneer ze bouwafval afgeven. “We moeten manieren hebben om duurzaam te bouwen, met betaalbare materialen van goede kwaliteit die lang meegaan.”
“Tv-goeroe. Bekroonde student. Webliefhebber. Slechte reisnerd. Beeraholic.”